اعاده حیثیت

اعاده حیثیت، وقتی کسی با رفتار یا ادعایی دروغ باعث هتک حرمت و از بین رفتن آبروی شخص دیگری شود، فردی که حقی از او ضایع شده و آسیب دیده؛ می تواند علیه فرد خاطی شکایت به عمل آورده و دادخواست اعاده حیثیت کند. در علم قضا اعاده حیثیت با نام ادعای شرف نیز شناخته می شود که برای به جریان افتادن پرونده های اعاده حیثیت نیاز است تا شاکی خصوصی به دادسرا مراجعه کند و علیه افترا زننده طرح شکایت اعاده حیثیت بنماید، در ادامه بیشتر با مفهوم و جزئیات اعاده حیثیت آشنا می شویم.

پیگیری اعاده حیثیت

هنگامی که فردی موجب تنزل آبروی شخص دیگری به واسطه ادعای کذب یا افترا و تهمت شود، شخص آسیب دیده می تواند از طریق طرح شکایت اعاده حیثیت مساله را پیگیری نماید، به عبارت ساده تر اگر کسی فردی را متهم به ارتکاب جرمی نماید و ثابت شود که آن جرم را انجام نداده است، ادعاکننده مجرم شناخته می شود و می توان از طریق قانون اعاده حیثیت از وی شکایت کیفری یا حقوقی انجام داد که به واسطه این شکایت امکان صدور حکم جلب کیفری یا حقوقی توسط قاضی پرونده می باشد.

اعاده حیثیت در اصطلاح حقوقی

در اصطلاح حقوقی؛ اعاده حیثیت به این معنی می باشد که اگر کسی امری غیر واقع را به فرد دیگری نسبت دهد و این موضوع منجر به پایمال شدن حقوق وی اعم از مادی یا معنوی شود، به واسطه قانون فردی که اتهام به وی وارد شده می تواند دادخواست اعاده حیثیت نماید تا بتواند از حق خود دفاع کند.

در قانون اعاده حیثیت به شکل زیر در ماده ۶۹۸ ق. م.ا آمده است: “هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه، شکوائیه، مراسلات، عرایض، گزارش یا توزیع هرگونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیبی را اظهار کند یا به همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد اعم از اینکه به طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر واقع شود یا نه علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از ۲ ماه تا ۲ سال و یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم شود.”

شرایط تحقق جرم و افترا در اعاده حیثیت

برای اثبات جرم افترا که بتوان دادخواست اعاده حیثیت کرد باید شرایط زیر رخ دهد:

۱ـ انتساب جرم ناروا و اتهامی بی مورد و غلط به شخصی دیگر

۲ـ واضح بودن نام و مشخصات کسی که به او اتهام وارد شده است

۳ـ ناموفق بودن اثبات اتهامی که زده شده

۴ـ خدشه دار کردن آبروی فردی به واسطه یکی از موارد زیر:

• • • نوشتن اوراق خطی یا چاپی
    • انتشار این اوراق
    • سخنرانی و طرح ادعا در مجامع عمومی
    • درج در روزنامه و جراید

اعاده حیثیت در قانون جدید مجازات اسلامی

در قانون مجازات اسلامی جدید بر خلاف مجازات های بازدارنده در بخش های حدود، قصاص و دیات که دچار تغییراتی شده اند قوانین مربوط به اعاده حیثیت تغییری نکرده است. اعاده حیثیت در حالت کلی وقتی موضوعیت دارد که آبرو و حیثیت یک فرد خدشه دار شده باشد و به واسطه این اتفاق در دادگاه شکایتی با موضوعیت افترا را به جریان بیاندازد، در اینجا فرد افترا زننده مجرم شناخته شده و به واسطه اعاده حیثیت مجازات می شود. البته که باید جنبه معنوی افترا را نیز در نظر داشت، به شکلی که فرد آسیب دیده باید به واسطه اعاده حیثیت امکان جبران خسارت معنوی را داشته باشد.

خسارت معنوی وارد شده به فرد ناشی از افترا و خدشه دار شدن حیثیت وی در ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی آورده شده است؛ اما با این وجود دادگاه ها برای این مورد یعنی خسارت معنوی؛ حکمی صادر نکرده اند و روند قضایی مشابهی برای این موضوع وجود دارد.

همان طور که اشاره شد قانون مجازات اسلامی؛ مجازات ها را در پنج دسته قرار می دهد:

۱ـ حدود

۲ـ ‌قصاص

۳ـ دیات

۴ـ تعزیرات

۵ـ کیفرهای بازدارنده

اعاده حیثیت در بخش مجازات تعزیرات قرار می گیرد که در قانون جدید دچار تغییر نشده است.

در ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی تاکید شده است:

” هرکس بدون مجوز قانونی عمدا یا در نتیجه بی‌ احتیاطی به جان یا سلامت، مال یا آزادی، حیثیت یا شهرت تجارتی و یا به هر حق دیگر که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده، لطمه‌ای وارد نماید که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود، مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود است.”

همانطور که مشخص است در این ماده از قانون مسئولیت مدنی ضرر معنوی مشخصا قابل جبران اعلام شده است.

این ماده از قانون به حمایت از شهروندان به جهت دفاع و جبران خسارت های معنوی پرداخته است.

مدت زمان شکایت اعاده حیثیت

در قانون زمانبندی خاصی جهت طرح شکایت اعاده حیثیت وجود ندارد اما بهتر است که فرد آسیب دیده به محض تبرئه شدن از تهمت وارده در اولین فرصت جهت جلوگیری از تضییع حقی که از او پایمال شده است؛ درخواست اعاده حیثیت بدهد و شکایت خود را پیگیری نماید.

مجازات شکایت اعاده حیثیت کیفری

طبق ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی دادگاه می تواند فرد افترا زننده را به واسطه شکایت اعاده حیثیت فرد آسیب دیده از یک ماه تا یک سال یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم کند.

همچنین طبق ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی، اگر افترا به خاطر نشر موارد کذب بوده باشد و باعث خسران مالی یا معنوی به فرد آسیب دیده شود، دادگاه علاوه بر ایجاد شرایط طرح شکایت اعاده حیثیت حکم به ۲ ماه تا ۲ سال حبس تعزیری یا تا ۷۴ ضربه شلاق می دهد.

نحوه ثبت شکایت اعاده حیثیت

فردی که به خاطر شکایت بی مورد و غلط از او دچار هتک آبرو و حیثیت شده و حقی از وی تضییع شده باشد، می تواند پس از اثبات بی گناهیش در دادگاه؛ در صورت داشتن شرایط لازم با طرح شکایت اعاده حیثیت از افترا زننده شکایت کند. فرد قربانی برای اثبات بی گناهیش در دادگاه باید طبق ماده ۶۹۷ قانون مجازات فرد افترا زننده را مورد تعقیب کیفری قرار دهد، برای این منظور باید شکایت افترا و اعاده حیثیت خود را به دادسرا تقدیم کند که پس از این اتفاق دادگاه افترا زننده را احضار و در جلسه رسیدگی؛ دفاعیات و اظهارات وی را بررسی می نماید و در صورت اثبات اتهام ناروای وی کیفر خواست برای او صادر می شود که به سبب این اتفاق پرونده به دادگاه عمومی جزایی ارجاع داده می شود.

باید توجه داشت که فردی که به او افترا زده شده زمانی می تواند دادخواست اعاده حیثیت نماید که یکی از شرایط زیر را دارا باشد:

• • به او اتهامی ناروا وارد شده باشد.

به لحاظ قانونی اتهام ناروا عبارت است از جمله یا کلامی که به سبب آن حیثیت فردی دچار خدشه شده و سبب بدنامی وی شود. جدای آن می تواند موجب تحقیر، اهانت یا استهزا شده باشد.

• • جمله گفته شده باعث خراب شدن آبروی فرد شود.

اتهام وارد شده یا جمله گفته شده حتما موجب تضرر فردی شده و حیثیت وی را لکه دار کند.

اعاده حیثیت به جهت اشتباه قاضی

اصل ۱۷۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران عنوان می کند که: “هرگاه در اثر تقصیر یا اشتباه قاضی در موضوع یا حکم یا در تطبیق حکم بر مورد خاص ، ضرر مادی یا معنوی متوجه کسی گردد ، در صورت تقصیر ، مقصر طبق موازین اسلامی ضامن است و در غیر این صورت خسارت به وسیله دولت جبران می شود و در هر حال از متهم اعاده حیثیت می گردد.”

اعاده حیثیت بعد از تبرئه

پس از این که فرد از انجام عملی که به وی اتهام زده شده بود؛ تبرئه شد، می تواند اقدام به اعاده حیثیت نماید و علیه افترا زننده شکایت تنظیم نماید و این موضوع را از طریق دادگاه مورد پیگیری قرار دهد که وکیل اعاده حیثیت در این زمینه موکلان را راهنمایی می نماید.

مواد قانونی جبران لطمه به حیثیت

در قانون ماده ۱۰ قانون مسئولیت مدنی درباره اعاده حیثیت ذکر می کند که:

” کسی‏ که به حیثیت و اعتبارات شخصی یا خانوادگی او لطمه وارد شود ، می‏ تواند از کسی ‏که لطمه وارد آورده است ، جبران زیان مادی و معنوی خود را بخواهد. هرگاه اهمیت زیان و نوع تقصیر ایجاب نماید دادگاه می تواند در صورت اثبات تقصیر علاوه بر صدور حکم به خسارت مالی حکم به رفع زیان از طریق دیگر از قبیل الزام به عذرخواهی و درج حکم در جراید و امثال آن نماید.”

قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ در دو ماده ۶۹۷ و ۶۹۸ عنوان می کند که هر انتساب نادرست یک عمل مجرمانه است و حتی انتشار مواردی دروغ علیه دیگران را جرم می داند و حق اعاده حیثیت را برای فرد آسیب دیده در نظر می گیرد.

اگر متهم مجرم شناخته شده و جرم وی ثابت شود، علاوه بر مجازات قانونی(مثل حبس، شلاق، جزای نقدی، انفصال خدمت و …) شخص مجرم به برخی مجازات های دیگر که در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مقرر گردیده؛ مانند محروم شدن از اشتغال در برخی مشاغل خاص به صورت موقت یا دائم محکوم می شود.

قرار منع تعقیب و اعاده حیثیت

منع تعقیب یکی از قرار هایی است که در قانون اساسی آیین دادرسی کیفری موجود است که می توان آن را هم در دادسرا و هم در دادگاه صادر کرد. قرار نهایی قراری است که باعث خروج از دعوا و یا انتقال رسیدگی به پرونده از مرحله ای به مرحله بعد می شود. در برخی موارد شخص متهم شناخته شده و قرار بازداشت موقت برای او صادر می شود. پس از رسیدگی به جرم وی بعد از مدت کوتاهی مشخص می شود که عمل نسبت داده شده به وی جرم نبوده و او مجرم نیست و تبرئه می شود، چنین شخصی با توجه به ماده ۲۵۵ قانون آیین دادرسی می تواند درخواست اعاده حیثیت کند و نسبت به افترا زده شده و خسران مالی و معنوی که به او وارد شده است؛ دادخواست اعاده حیثیت تنظیم نماید.

البته که در موارد زیر توانایی درخواست اعاده حیثیت وجود ندارد:

• خود شخص ادله ی بی گناهی خود را ارئه نکرده باشد.
• او خود را در مظان اتهام قرار داده باشد.
• به هر جهتی باعث بازداشت شدن خود به غلط شده باشد.
• همزمان به علت قانونی دیگری در بازداشت باشد.

اعاده حیثیت از همسر

در روابط زناشویی نیز بنا بر دلایل مختلف ممکن است که یکی از طرفین؛ دیگری را متهم به خیانت و روابط نامشروع و یا حتی تجاوز به دیگری نماید که در این صورت اگر شخصی به همسر خود این موضوعات را نسبت دهد و افترا بودن وی ثابت شود، مجازات آن ضربه شلاق حدی است و حق اعاده حیثیت برای قربانی وجود دارد و فرد می تواند از طریق قانون؛ اعده حیثیت خود را پیگری کند. در رابطه با اعاده حیثیت روابط نامشروع نیز همین روال وجود دارد و فرد به همین ترتیب می تواند اقدام به اعاده حیثیت نماید.

مجازات اعاده حیثیت روابط نامشروع

در رابطه با مجازات اعاده حیثیت روابط نامشروع این گونه می توان خاطر نشان کرد که بسته به نوع اتهام و شدت و نحوه آن، نوع و میزان مجازات در نظر گرفته شده برای اعاده حیثیت روابط نامشروع متفاوت است که وکیل اعاده حیثیت در این رابطه توضیحات بیشتری می تواند ارائه دهد.

لیست پرونده های موفق وکلای رایمند

1.تبرئه شدن و آزادی فردی که متهم به قتل با سلاح گرم شده بود.

2.پیروزی در پرونده زمین خواری زمینی به ارزش۳۰۰ میلیارد تومان.

3.پرونده تبرئه شدن شخصی که متهم به 73 فقره دزدی از منازل شده بود.

4.باز پس گیری 10 میلیارد تومان پول کلاهبرداری شده و زندانی شدن متهمین.

5.موفقیت در پرونده 400 کیلو مواد مخدر که باعث دستگیری باند مواد مخدر شد.

6.گرفتن رفع اتهام برای موکلی که متهم به رابطه نامشروع و زنای محصنه شده بود.

7.تبدیل حکم تولید، نگهداری و فروش ۱۵۰ لیتر مشروبات الکلی از شلاق به جزای نقدی.

8.گرفتن حکم اعدام فردی که نامزدش را سوزاند و فیلم وی را در فضای مجازی منتشر کرد.

9.گرفتن حکم اعدام و دریافت دیه برای شخصی که متهم به سرقت مسلحانه و تجاوز به یک خانم شد.

10.پرونده خانواده، مردی که 714 سکه مهریه بسته بود که منجر به موفقیت صلح زوجه و زوج با مبلغ مهریه خیلی پایین تر گردید

و …

مزایای وکلای با تجربه گروه رایمند

• سرعت دادن به روند پرونده
• حضور در جلسات دادگاه بدون حضور موکل
• حفظ اسرار واطلاعات موکل
• شفاف سازی کردن موضوع برای موکل
• پیگیری منظم روند پرونده
• حق وکالت منصفانه
• جذب اعتماد موکل و برقراری ارتباط موثر با او
• انجام فعالیت های حقوقی با بروزترین سیستم حقوقی
• به روز بودن و اطلاع از آخرین قوانین کشور و برخورد مناسب با موکل و قاضی موکل