عنوان ها
این مطلب حقوقی توسط 
وکیل پایه یک دادگستری حسن اسماعیلی تایید شده است. 
انتقال ملک به نام همسر موضوعی است که در بسیاری از خانواده‌ها به دلایل مختلفی مانند علاقه، حمایت یا حتی توافقات زناشویی رخ می‌دهد. اما گاهی پس از انتقال ملک، به دلایلی مانند بروز اختلافات خانوادگی یا طلاق، این سؤال مطرح می‌شود که آیا امکان بازپس‌گیری ملکی که به نام همسر شده وجود دارد یا خیر؟ در این مطلب، از دیدگاه حقوقی به این موضوع پرداخته و شرایط مختلف آن را بررسی می‌کنیم.
سؤال یکی از موکلین:
“من چند سال پیش یک ملک را به نام همسرم کردم. این انتقال به‌صورت رسمی در دفترخانه ثبت شده و سند به نام اوست. حالا به دلیل مشکلات خانوادگی می‌خواهم بدانم آیا می‌توانم این ملک را پس بگیرم؟ اگر این انتقال به صورت هبه بوده باشد و همسرم برای من شرطی گذاشته باشد، تکلیف چیست؟ آیا امکان دارد ثابت کنم که این انتقال فقط صوری بوده و مالکیت همچنان با من است؟ لطفاً توضیح دهید که چه شرایطی برای بازپس‌گیری وجود دارد.”
پاسخ وکیل پایه یک دادگستری:
بازپس‌گیری ملکی که به نام همسر شده، بستگی به نوع انتقال، مدارک موجود، و نیت طرفین دارد. در ادامه، موارد مختلف قانونی و نکات کلیدی در این باره را توضیح می‌دهم.
۱. انتقال به صورت هبه (بخشش)
اگر ملک به همسر شما هبه شده باشد (به‌عنوان بخشش)، قانوناً می‌توان در برخی شرایط آن را بازپس گرفت.
طبق ماده ۷۹۵ قانون مدنی:
«هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به دیگری تملیک می‌کند.»
شرایط بازپس‌گیری هبه:
قابلیت رجوع:
طبق ماده ۸۰۳ قانون مدنی، واهب (شخصی که هبه کرده) می‌تواند تا زمانی که عین مال موجود است، از هبه رجوع کند، مگر در موارد زیر که حق رجوع ساقط می‌شود:
- مال هبه‌شده از مالکیت متهب (گیرنده) خارج شده باشد (مثل فروش یا انتقال ملک به شخص دیگر).
- در عوض هبه، شرطی گذاشته شده باشد که گیرنده به آن عمل کرده باشد.
- رابطه زوجیت بین طرفین از بین رفته باشد.
- مال هبه‌شده دچار تغییر اساسی شده باشد (مثلاً تخریب و بازسازی شده باشد).
مدارک لازم برای اثبات هبه:
برای بازپس‌گیری، باید ثابت کنید که انتقال ملک به‌صورت هبه بوده و این موضوع در اسناد رسمی یا شواهد معتبر ذکر شده است.
۲. انتقال صوری (برای فرار از دین یا توافق خانوادگی)
اگر انتقال ملک به همسر شما صوری بوده و قصد واقعی انتقال مالکیت وجود نداشته، امکان بازپس‌گیری آن وجود دارد.
طبق ماده ۲۱۸ قانون مدنی:
«هر معامله‌ای که به قصد فرار از دین و بدون قصد واقعی انتقال انجام شده باشد، باطل است.»
اثبات صوری بودن انتقال:
- وجود مدارکی که نشان دهد انتقال ملک تنها به‌صورت موقت یا برای یک هدف خاص انجام شده است (مثلاً مدارک مربوط به توافقات خانوادگی).
- شهادت شهود یا اقرار کتبی از طرف گیرنده ملک.
- مستندات مالی نشان‌دهنده عدم پرداخت قیمت ملک.
نکته مهم:
اگر انتقال صوری با هدف فرار از دین انجام شده باشد (مثلاً برای جلوگیری از توقیف ملک توسط طلبکاران)، این انتقال حتی اگر به نام همسر باشد، در دادگاه قابل ابطال است.
۳. انتقال در ازای مهریه
در برخی موارد، ملک به نام همسر منتقل می‌شود به‌عنوان بخشی از مهریه. اگر این انتقال به‌صورت توافقی و در ازای مهریه انجام شده باشد، بازپس‌گیری آن دشوار است.
طبق قانون:
«مهریه حق قانونی زن است و اگر مالی در ازای مهریه به زن داده شده باشد، دیگر قابل بازپس‌گیری نیست.»
مدارک لازم:
برای بازپس‌گیری، باید ثابت کنید که انتقال ملک در ازای مهریه نبوده و به‌صورت مجانی یا صوری انجام شده است.
۴. انتقال به‌صورت بیع (فروش)
اگر ملک به‌صورت فروش رسمی به همسر منتقل شده باشد و سند قانونی تنظیم شده باشد، بازپس‌گیری آن تقریباً غیرممکن است. در این حالت، ملک به‌صورت قطعی به نام همسر شما منتقل شده و دیگر مالکیتی برای شما باقی نمی‌ماند.
تنها راه ممکن:
اگر بتوانید اثبات کنید که معامله به دلیل اکراه، اجبار یا فریب صورت گرفته است، می‌توانید با استناد به مواد ۱۹۰ و ۲۰۳ قانون مدنی، درخواست ابطال معامله را مطرح کنید.
۵. انتقال با شروط خاص
اگر در هنگام انتقال ملک، شرط خاصی گذاشته شده باشد (مثلاً شرط نگهداری از شما یا انجام تعهدات خاص)، در صورت عدم انجام شرط، می‌توانید درخواست بازپس‌گیری ملک را مطرح کنید.
طبق ماده ۲۳۹ قانون مدنی:
«در صورتی که شرطی که در معامله ذکر شده انجام نشود، طرف مقابل حق فسخ معامله را دارد.»
نکات مهم حقوقی
اثبات ادعای شما:
برای بازپس‌گیری ملک، شما باید مدارک و مستندات کافی برای اثبات نوع انتقال ارائه دهید.
مشاوره با وکیل:
این نوع دعاوی پیچیدگی زیادی دارد و مشورت با وکیل متخصص می‌تواند به شما در ارائه بهترین راه‌حل کمک کند.
توجه به زمان:
اگر مدت زیادی از انتقال گذشته باشد و تغییری در وضعیت ملک رخ داده باشد، ممکن است اثبات ادعای شما دشوارتر شود.
سخن پایانی
بازپس‌گیری ملکی که به نام همسر شده، کاملاً به شرایط و نوع انتقال بستگی دارد. در مواردی مانند هبه یا انتقال صوری، امکان بازپس‌گیری وجود دارد، اما اگر انتقال به‌صورت قطعی و در ازای مهریه بوده باشد، این کار بسیار دشوار یا غیرممکن است. پیشنهاد می‌شود پیش از هرگونه اقدام، با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا بهترین مسیر حقوقی برای شما مشخص شود.
مزایای همکاری با وکلای رایمند
- حق متعارف وکالت
- تسریع در روند دادرسی
- توضیح کامل قوانین حقوقی پرونده موکل
- جلب اعتماد و رضایت موکل در پیش برد اهداف پرونده
- حفظ اسرار و اطلاعات پرونده موکلین و اطمینان به عدم افشاگری
- پیگیری مستمر روند پرونده تا زمان حاصل شدن نتیجه پرونده
- انجام فعالیت های حقوقی با به روزترین سیستم قوانین حقوقی
- برخورد مناسب و محترمانه با موکل و قاضی موکل
- حضور در جلسات دادگاه بدون نیاز به حضور موکل و گزارش دهی منظم به موکل
- فعالیت وکلای باتجربه و متخصص در تمامی زمینه های حقوقی(ملکی، خانواده،و…) و کیفری
- و…
