عنوان ها
✅ این مطلب حقوقی توسط 
وکیل پایه یک دادگستری حسن اسماعیلی تایید شده است. 
در دنیای حقوقی، اقاله یکی از ابزارهای مهم برای پایان دادن به قراردادها بهطور توافقی است. اقاله به معنای فسخ قرارداد از سوی طرفین بهصورت مشترک است و در بسیاری از موارد، طرفین برای جلوگیری از مشکلات بیشتر یا اصلاح شرایط قرارداد به این روش روی میآورند. اما چگونگی اثبات اقاله و شرایط آن برای افراد غیرمتخصص میتواند مبهم باشد. در این مقاله، بهطور جامع به موضوع اثبات اقاله پرداخته و مهمترین نکات و مواد قانونی مرتبط با آن را بررسی خواهیم کرد.
اقاله چیست؟
اقاله در زبان فارسی به معنای فسخ توافقی و با توافق دو طرفه است. در واقع، طرفین قرارداد بهطور مشترک تصمیم میگیرند که قرارداد را پایان دهند. این کار بدون نیاز به مراجع قضائی و صرفاً از طریق توافق طرفین صورت میگیرد. اقاله میتواند در قراردادهای مختلفی نظیر قراردادهای خرید و فروش، قراردادهای پیمانکاری و سایر قراردادهای تجاری صورت گیرد.
ماده قانونی مرتبط:
طبق ماده ۲۳۷ قانون مدنی، اقاله قرارداد زمانی ممکن است که هر دو طرف بهطور کامل بر آن توافق کنند. هیچیک از طرفین نمیتواند بهطور یکجانبه قرارداد را اقاله کند.
شرایط اقاله
برای اینکه اقاله در نظر قانونگذار معتبر باشد، شرایط خاصی باید رعایت شود. برخی از این شرایط عبارتند از:
-
توافق طرفین: برای اقاله، هر دو طرف باید بهطور داوطلبانه و آگاهانه با فسخ قرارداد موافقت کنند. این توافق باید بهصورت صریح و شفاف انجام شود.
-
وجود قرارداد معتبر: تنها قراردادهای معتبر قابل اقاله هستند. در صورتی که قرارداد بهدلیل نقص یا مشکل حقوقی از ابتدا باطل باشد، اقاله بهعنوان ابزار فسخ غیرقابل اجرا است.
-
آگاهی طرفین از پیامدهای اقاله: طرفین باید از پیامدهای قانونی اقاله آگاه باشند و در شرایطی قرار گیرند که بتوانند بدون اجبار و فریب به فسخ قرارداد توافق کنند.
ماده قانونی مرتبط:
طبق ماده ۲۴۲ قانون مدنی، اقاله باید بر اساس اراده و آگاهی طرفین انجام شود. اگر یکی از طرفین تحت فشار یا فریب قرار گیرد، اقاله بیاعتبار خواهد بود.
اثبات اقاله
اثبات اقاله ممکن است در مواردی که اختلافی درخصوص صحت و سقم آن پیش آید، چالشبرانگیز باشد. این اثبات میتواند بهروشهای مختلف انجام گیرد که مهمترین آنها عبارتند از:
1. توافق کتبی
اگر اقاله بهصورت کتبی انجام شود، این توافق مستند است و اثبات آن در صورت بروز اختلافات راحتتر خواهد بود. در این صورت، قرارداد جدیدی که مبنی بر اقاله باشد، باید بهوضوح نشان دهد که طرفین قرارداد، تصمیم به فسخ آن گرفتهاند.
ماده قانونی مرتبط:
طبق ماده ۲۴۲ قانون مدنی، برای اثبات هر توافقی بهتر است که قرارداد بهصورت کتبی باشد. در غیر این صورت، امکان اثبات آن در دادگاهها با مشکلاتی روبرو میشود.
2. شهادت شهود
اگر اقاله بهصورت شفاهی یا بدون تنظیم سند کتبی صورت گیرد، طرفین میتوانند برای اثبات آن به شهادت شهود متوسل شوند. در این حالت، شهود باید گواهی دهند که توافق اقاله میان طرفین صورت گرفته است.
3. عملکرد طرفین
گاهی اوقات، حتی بدون وجود توافق کتبی یا شهادت شهود، عملکرد طرفین قرارداد ممکن است بهطور ضمنی اثباتکننده اقاله باشد. بهطور مثال، اگر طرفین قرارداد بهطور عملی از قرارداد خارج شوند و از انجام تعهدات خود امتناع کنند، میتوان این امر را بهعنوان نشانهای از اقاله در نظر گرفت.
ماده قانونی مرتبط:
ماده ۲۳۸ قانون مدنی بیان میکند که اگر طرفین از انجام تعهدات خود خودداری کنند، این امر بهطور ضمنی نشاندهنده فسخ قرارداد است.
آثار اقاله
اقاله آثار قانونی خاصی به همراه دارد که برخی از آنها عبارتند از:
1. فسخ تمامی تعهدات
با اقاله قرارداد، تمامی تعهدات طرفین نسبت به یکدیگر از بین میرود. بهعبارت دیگر، هیچیک از طرفین دیگر موظف به انجام تعهدات خود در چارچوب قرارداد نخواهد بود.
2. بازگشت وضعیت به حالت اولیه
پس از اقاله، طرفین باید وضعیت اولیهای که قبل از انعقاد قرارداد داشتند را بازگردانند. این بازگشت ممکن است شامل بازگشت مال یا پرداخت مبلغی به طرف دیگر باشد.
3. عدم امکان اقاله یکجانبه
همانطور که گفته شد، اقاله باید بهصورت توافقی انجام گیرد و هیچیک از طرفین بهطور یکجانبه نمیتواند قرارداد را اقاله کند. بنابراین، طرفی که قصد فسخ یکجانبه قرارداد را داشته باشد، باید از روشهای دیگر مانند فسخ قضائی استفاده کند.
ماده قانونی مرتبط:
ماده ۲۴۳ قانون مدنی تصریح میکند که اقاله باید بر اساس توافق طرفین انجام شود و هیچیک از طرفین حق فسخ یکجانبه قرارداد را ندارد.
سوالات متداول
سوال: آیا اقاله میتواند در تمام انواع قراردادها صورت گیرد؟
پاسخ:
بله، اقاله میتواند در تمامی قراردادهای معتبر صورت گیرد. با این حال، اقاله در برخی از قراردادها ممکن است با محدودیتهایی مواجه شود. برای مثال، در قراردادهای اجارهنامه یا قراردادهای کار ممکن است شرایط خاصی برای اقاله وجود داشته باشد. مهمترین نکته این است که طرفین باید بهصورت مشترک و داوطلبانه توافق به فسخ قرارداد کنند.
جدول مقایسه انواع روشهای فسخ قرارداد
| روش فسخ | توضیحات | نیاز به توافق طرفین | شرایط قانونی |
|---|---|---|---|
| اقاله | فسخ قرارداد بهصورت توافقی بین طرفین | بله | ماده ۲۳۷ قانون مدنی |
| فسخ یکجانبه | فسخ قرارداد از سوی یک طرف | خیر | ماده ۲۴۲ قانون مدنی |
| فسخ قضائی | فسخ قرارداد از طریق دادگاه | خیر | ماده ۲۳۸ قانون مدنی |
نتیجه گیری
اثبات اقاله بهویژه در مواردی که اختلافاتی بین طرفین قرارداد پیش آید، نیازمند دقت و توجه خاصی است. برای اثبات اقاله، استفاده از مستندات کتبی، شهادت شهود و همچنین عملکرد طرفین میتواند راهگشا باشد. با رعایت اصول قانونی و توافق شفاف، اقاله میتواند ابزاری مفید برای خاتمه دادن به قراردادهای تجاری و غیرتجاری باشد.
اگر شما یا اطرافیانتان درگیر پروندهای با چنین موضوعی هستید، مشاوره با یک وکیل اثبات اقاله در تهران میتواند روند قضایی را بسیار بهتر و سریعتر پیش ببرد.
همچنین در صورت نیاز به مشاوره با وکیل، هماکنون میتوانید از طریق چت زنده (دکمه چت) در گوشه پایین سمت راست سایت با ما در ارتباط باشید تا شما را به وکیل مربوطه متصل کنیم.
برای وصل شدن به وکیل کلیک کنید: (ما الان آنلاین هستیم)
پرونده های شاخص موفق وکلای پایه یک دادگستری در گروه وکلای رایمند
برای مشاهده لیست پرونده های موفق گروه وکلای رایمند، به لینک زیر مراجعه کنید:
لیست پرونده های موفق گروه وکلای رایمند
نویسنده
آقای اسماعیلی
وکیل پایه یک دادگستری با بیش از ۲۰ سال سابقه
کارشناس ارشد حقوق خصوصی
لینکیدین آقای اسماعیلی
